James Turrell
Opdracht bijzondere kunstgeschiedenis van Jan Cox
Zoek een post-modern beeldhouwwerk.
We hebben in de vorige les een tekst van Jan bestudeerd en bediscussieerd. Het is in elk geval duidelijk dat het lastig is om kunstenaars in te passen in een stroming met alle kenmerken.
Een aantal kenmerken van het post-modernisme zijn:
komt voort uit het Minimalisme
Ongeloof jegens grote verhalen
Speels
Vaak zonder mensen
Houdt meer in dan het op het eerste gezicht lijkt
Gewone materialen verheffen tot meer
Deconstructie=non-stop commentaar
Geen raamwerk van een theorie
Fragmenten die van elders zijn overgenomen
Ik heb gekozen voor
James Turrell
Los Angeles USA 1943, woont en werkt in Flagstaff, Arizona
Wedgework III (klik op link voor een impressie)
1969
installatie met fluorescerend licht
ruimte 3,65 x 12,30 x 10 m
In museum de Pont in Tilburg is deze prachtige installatie van James Turrell te zien. Stommelend door een donkere sluis kom je in een ruimte met fluoriserend violet licht. De lichtbron blijft uit het zicht, alleen de projectie is te zien.
Vanaf de eerste keer dat ik deze installatie beleefde, kom ik in documentaires (bijv. lichtmuseum in Unna http://cultuurgids.avro.nl/front/detailcultuur.html?item=8219199) het werk van Turrell vaker tegen. Ik vind het knap hoe hij met minimale middelen licht en ruimte creëert. Het is bijzonder wat deze installatie met je doet. Ik word er rustig van, wil genieten van de tijd en ruimte, de sereniteit en de totale verstilling die het licht uitstraalt.
Als piloot gebruikt Turrel zijn waarnemingen vanuit de cockpit als een belangrijke inspiratiebron. James Turrell situeert zijn kunst ergens tussen logisch redeneren en zuivere observatie. Hij wil zijn toeschouwers bewust maken van hun eigen waarneming. Turrell: ‘Tot op zekere hoogte kijken we naar de werkelijkheid die we zelf creëren.”
Turrell toont het licht zoals het zich ter plekke in een zorgvuldig berekende constructie voordoet. Turrell, een kunstenaar met het oog van de schilder en het inzicht van de piloot, toont ons het licht zelf in al haar schoonheid.
Al sinds midden jaren zeventig is Turrell bezig om een uitgedoofde vulkaankrater in de woestijn van Arizona te transformeren tot een gigantisch observatorium. https://www.youtube.com/watch?v=nPI65cEXbXI
Ook in Nederland kun je een kleiner observatorium van Turrell bezoeken: in Kijkduin is in 1996 een project van hem gerealiseerd. Vanuit een aangelegde duinkom met een diameter van 40 meter kun je het ‘Hollandse licht’ als een Hemels Gewelf beleven.
Ik reken James Turrel tot de postmodernisten omdat hij met minimale middelen een groot effect teweeg brengt in de toeschouwer. Hij vertelt geen groot verhaal, wijdt niet uit, maar zet iets neer dat op het eerste gezicht gewoon een ruimte is met een lamp, maar veel meer inhoudt dan het in eerste instantie lijkt. Het blijft je boeien. Hij gebruikt gewone materialen (lampen) die het werk verheffen tot een bijzondere ervaring. Hij gebruikt zijn kennis, opgedaan als piloot en cartograaf, niet om de mensen iets te leren maar om de toeschouwer met eigen ogen te laten zien wat hij wil zien.
Bronnen:
Wikipedia
http://www.depont.nl/collectie/kunstenaars/kunstenaar/werk_id/372/kunstenaar/turrell/